Na Mwandishi wa A24tv.
Kituo cha Sheria na Haki za Binadamu (LHRC) kimefungua rasmi Kesi Na. 56 ya Mwaka 2025 katika Mahakama ya Haki ya Afrika Mashariki (EACJ), kikilishutumu Serikali ya Jamhuri ya Muungano wa Tanzania kwa kitendo cha kuzima huduma za mtandao nchi nzima kuanzia tarehe 29 Oktoba hadi 4 Novemba 2025. Hatua hii imeelezwa kuwa mojawapo ya matukio makubwa zaidi ya kuzimwa kwa mtandao katika historia ya taifa.
Kuzimwa kwa Mtandao Kuliathiri Maisha na Uchumi wa Watanzania
Kwa mujibu wa maombi yaliyowasilishwa mahakamani, LHRC imeeleza kwamba mtandao ulizimwa ghafla tarehe 29 Oktoba majira ya saa tano asubuhi, na hali hiyo ikaendelea bila ufafanuzi mpaka uliporejeshwa siku saba baadaye. Kufungwa kwa mtandao kuliathiri sekta mbalimbali muhimu nchini, ikiwemo:
- Huduma za kifedha, ambapo wananchi walishindwa kufanya miamala kupitia benki mtandaoni;
- Huduma za afya za kidijitali, zilizokatika ghafla na kuwazuia wananchi kupata usaidizi wa haraka;
- Mawasiliano, yaliyositishwa kwa kiwango kikubwa na kusababisha usumbufu na usalama hafifu;
- Uchumi, uliopata hasara inayokadiriwa kufikia mamilioni ya shilingi kutokana na kukwama kwa shughuli za biashara mtandaoni.
LHRC imeeleza kuwa wakati wa tukio hilo taifa lilikuwa kwenye kipindi nyeti cha upigaji kura, ambapo wananchi walihitaji taarifa muhimu kuhusu usalama na mwenendo wa chaguzi. Hivyo, kuzimwa kwa mtandao kulionekana sio tu kama hatua isiyo ya lazima, bali pia inayohatarisha haki ya kupata taarifa.
Sababu za Serikali Zatiliwa Shaka
Serikali ilidai kwamba kuzimwa kwa mtandao kulilenga kuzuia vurugu, lakini LHRC inapinga msingi huo kwa hoja kwamba:
- Hatua hiyo haikufuata sheria,
- Haikuwa ya lazima katika mazingira ya kidemokrasia,
- Na haikuwa sawia na dhamira ya kulinda amani kama ilivyodaiwa.
Kwa mujibu wa LHRC, serikali ilipaswa kutumia mbinu mbadala zisizoathiri haki za msingi za wananchi na uchumi wa taifa.
Vifungu vya Mkataba Vilivyodaiwa Kukiukwa
Kituo hicho kinaiomba mahakama itamke kwamba Tanzania imekiuka vifungu vifuatavyo vya Mkataba wa Kuanzisha Jumuiya ya Afrika Mashariki wa mwaka 1999:
- Kifungu 6(d) – kinachozungumzia utawala bora, uwajibikaji na kuheshimu haki za binadamu;
- Kifungu 7(2) – kinacholenga kuhakikisha misingi ya utawala wa sheria na demokrasia;
- Kifungu 8(1)(c) – kinachowataka wanachama kutofuata sera zinazokiuka misingi ya mkataba huo.
Aidha, LHRC inataka Mahakama iamuru Tanzania kutorudia kuzima mtandao bila kuwepo kwa sheria mahususi inayoruhusu hatua hiyo au bila kibali cha mahakama.
Hatua Inayofuata
Kwa mujibu wa taratibu za Mahakama ya Haki ya Afrika Mashariki, Mwanasheria Mkuu wa Tanzania anatarajiwa kujibu maombi hayo ndani ya siku 45 baada ya kupokea ilani ya kufunguliwa kwa shauri hilo kutoka kwa Msajili wa Mahakama.
Kesi hii imeibua mjadala mpana kuhusu mustakabali wa uhuru wa mtandao, haki za kidijitali, na wajibu wa serikali kulinda mazingira ya mawasiliano huru katika taifa linaloendelea kidemokrasia. Wadau wengi wanatazama kwa makini uamuzi wa mahakama, ambao unaweza kuweka mwelekeo mpya kuhusu usimamizi wa mtandao katika ukanda wa Afrika Mashariki.
